Strútur frá Ólafsvöllum

Prentað í Lögberg-Heimskringlu og birt með goðfúslegu leyfi

SAGA STRÚTS - Fyrsti íslenski hundurinn í Kanada

Það var allt of mikið fyrir pabba minn, Þór. Í næsta húsi bjuggu hinir mjög ensku Arthur og Eunice með bolabít. „Rajah“ var kærleiksríkur, lágvaxinn bolabítur. Nokkrum húsum neðar á götunni áttu Lafrenières hjónin fullkomlega greiddan, pom-pom hala púðul. Nafnið er mér óminnisstætt, en ég held að það hafi verið eitthvað á borð við „CoCo“ eða „Coquette.“ Og til að toppa það allt saman var þvert yfir götuna „Paddy,“ rósrauður villtur setter hjá Murphy fjölskyldunni.

Pabbi sá það svo að hanskanum hafi verið kastað. Fjölskyldan okkar þurfti að eiga okkar eigin arfleifðardýr, hund af íslenskum uppruna. Fullur af ákafa við að mæta þessari áskorun hóf pabbi rannsóknir. Árið var 1968. Þetta þýddi að hann þurfti að fara á bókasafnið til að rannsaka, hringja í ýmsa hundaklúbba á snúningsdiskasíma og senda fyrirspurnarbréf sem átti að berast með mannlegri afhendingu. Engar leitarvélar, engir snúrulausir símar, og engin stafræn póstafhending.

Vikur og vikur liðu og ekkert; enginn vissi neitt um hund frá Íslandi. Ekki alveg móðgaður, en nær örvæntingu, leitaði pabbi næst til Haraldar Bessasonar, formanns íslenskudeildar Háskólans í Manitoba. „Hjálpaðu mér hérna, viltu? Er virkilega eitthvað til sem heitir íslenskur hundur?“ Svar Haraldar, sem ég er ekki viss um að pabbi hafi nokkurn tímann alveg jafnað sig á vegna skammarinnar allrar, en sem hann fékk þó að lokum mikla ánægju af að endurtaka: „Er hann til? Er hann til staðar? Þú hefur þó ekki gleymt þínum Thakespeare! [Sagt með sterkum íslenskum hreim]“ þar sem Haraldur fór síðan að vitna í Henry V,

Pish for thee Iceland Dog! Thou prick-ear´d cur of Iceland!

Svei þér! þú, Íslands eyrnasperrti hundur!

Þegar ráðlagt var að byrja á Tollstjóranum í Reykjavík skrifaði pabbi og óskaði eftir að vera settur í samband við hvaða hundaklúbba eða ræktunarfélög sem væru á Íslandi. Þetta var fyrsta samskiptið af mörgum í Strúts sögu (Strútur var nafn hundsins okkar – meira um það hér að neðan), samskipti sem kröfðust aðkomu og leyfa margra mismunandi aðila, yfir margra mánaða tímabil – níu, til að vera nákvæm.

Hluti af erfiðleikunum var vegna þess að, á þeim tíma, voru engir hundaklúbbar eða -félög á Íslandi. En bær á suðurlandinu hafði verið staðsettur og mögulegt var að Frú Sigríður Pétursdóttir gæti aðstoðað við leit fjölskyldunnar. Samskipti pabba við Sigríði, hennar skrif á mjög brothættann vefjapappír, eru ánægjuleg lestrarefni og vitni í smáatriðum um hve langt þau gengu bæði til að tryggja örugga komu Strúts. Hann var allra fyrsti Íslandshundurinn sem fluttur var út til Kanada og það var mikið að skipuleggja.

Það var kassinn. Sigríður lét „gamla manninn“ smíða hann og baðst afsökunar á óhóflegum kostnaði, 18,50 kanadískum dollurum. Viður fallega lakkeraður, handfangsstrengir úr fléttuðu leðri, og eirvarinn búnaður alls staðar, þar með talið á glugganum og allt í kringum loftrásargötin! Það var ferðalagið. Strútur fór frá Ólafsvöllum, bænum í Árnessýslu um 1,5 klukkustund utan Reykjavíkur, síðan á þriggja klukkustunda flug með Flugfélagi Íslands til London, England. Eftir 30 klukkustunda bið í umsjá R.S.P.C.A. Transit Kennel Services í Bretlandi, fór hann um borð í Air Canada fyrir 11,5 klukkustunda beint flug til Winnipeg.

Yfir 40 klukkustundir! Og svo var skjalavinnan. Ísland var algerlega laust við alla hundasjúkdóma árið 1969 og hundar voru aðeins bólusettir fyrir mislingum. Hins vegar krafðist kanadíska landbúnaðarráðuneytið staðfestingarvottorðs frá yfirdýralækni Íslands. Það krafðist einnig þess að pabbi skuldbindi sig til að láta Strút strax við komu í Winnipeg fá bólusetningar gegn hundaæði og hundafárs. Snemma morguns 8. ágúst 1969 (mjög snemma, um kl. 4 að morgni), fékk pabbi símtal frá Winnipeg-flugvelli – „Komdu og sæktu hundinn þinn,“ var honum sagt. „Nei, það getur ekki beðið þar til þú nærð á dýralækninum, þú þarft að koma núna.“ Upphaflega var pabbi hræddur um að eitthvað hefði komið fyrir, eitthvað hefði farið úrskeiðis. Hins vegar, eins og reyndist, í hennar tilraunum til að gera Strút „á allan hátt eins þægilegan og mögulegt er,“ hafði Sigríður pakkað ferðakassann hans með harðfiski. Og eftir 40 klukkustundir, lyktaði hann algerlega af fiski! Engin furða að nærveru hans var ekki óskað á flugvellinum.

Um nafnið Strút. Ásamt heillandi ilmi sínum, fylgdi nafnið honum. Það kemur núna upp sem „ostrich“ á Google Translate, sem miðað við aðallega svart og hvíta lit Strúts gæti verið viðeigandi. Þýðingar sem afi minn, Dr. Pétur Guttormsson, og hans Íslenzk Orðabók frá 1963 veita eru miklu kærkomnari og, að mínu mati, miklu nákvæmari. Strútur = trefill vafinn hátt um hálsinn og Strútóttur = Um lit hunda. Með hvítan háls, en dökkur að öðru leyti.

Strútur var frábær hundur og það er svo miklu meira að segja frá löngu og flóknu sögu hans, hans 14 ára „ævisögu.“ Hans ísklaka skapanir, bíla hópun, ást hans á vatninu, og sérstaklega það sem rekið var á land af fiski. Það sem þú lest hér er líka langt frá því fyrsta í LH um hversu frábærir íslenski hundar eru. Ég veit um að minnsta kosti tvær greinar: forsíðuefni í októberútgáfunni 18. október 1973 (á íslensku) og „The Rare and Charming Iceland Dog,“ sem birtist (á ensku) 25. október 1973.

Það kemur mér á óvart að ekki séu margir, ef einhverjir, íslenskir fjárhundar sjáanlegir hér í kring þessa dagana, sérstaklega í kringum Gimli. Íslendingadagurinn 2023 býður upp á tækifæri til að sjá íslenskar kindur og alltaf má vona að sjá íslenska hesta í skrúðgöngu. Kannski mun hátíðin einn daginn hafa viðburð til að fagna öllum okkar íslensk-kanadísku dýrum – kjúklingunum gæti líkað það. Á meðan er Strúti fagnað á hverju ári 18. júlí á „Íslenska fjárhundadeginum,“ og, sem hluti af sýningunni um Þjóðarhund Íslendinga sem opnar á Íslandi árið 2024, verður saga hans varðveitt.

Birt í Lögberg-Heimskringla • 1 .ágúst 2023

Kolur, faðir Strúts. Ljósmynd tekin af Sigríði Pétursdóttur í júní 1969.

Salín would be happy to hear your comments and answer any questions. Feel free to contact her in Winnipeg, Manitoba, Canada at: [email protected]