Kári

Þýddur kafli úr bókinni: By fell and fjord or Scenes and studies in Iceland eftir Elizabeth Jane Oswald, 1882

Við heimkomu mína til Reykjavíkur var ég boðin af Dr. og frú Tómsen að borða og gista á Bessastöðum, sem eru átta mílur í burtu.

Dr. Grímur Tómsen hefur dregið sig út úr stjórnmálum og snúið sér að heyökrum sínum, en heldur samt enn áhuga á dómstólum og hernaðarlegum málum. Hann er yndislegur gestgjafi í gömlu grásteins húsi, sem stendur á engjum við dökka hraunið, rétt við sjóinn, með frábært útsýni yfir fjallaskagann sem teygir sig út að sjónum þar sem bláu fjöllin hverfa í fjarskanum, og Snæfellsjökull rís handan— svífandi tindur yfir sjóndeildarhringnum. Rétt við húsið stendur gömul gotnesk kirkja úr dökkgráum steini; og inni eru nokkrar merkilegar minningar um fyrrverandi landstjóra Íslands.

Á Bessastöðum var mér gefinn íslenskur hundur, Kári. Hann var hreinræktaður hvítur, nema fyrir svartar kinnar, trýni og uppréttar svartar eyru, sem stóðu upp eins og tveir beittir klettar úr snjóskafli. Raunar varð hann nánast ósýnilegur í snjónum. Sætara eðli en Kári hefur aldrei gengið á fjórum fótum: ekkert gat fengið hann til að bíta eða berjast; hann var vinur alls heimsins— nema, jú, svína og asna.

Það voru engir svín á Íslandi; og hann horfði á þau með mesta viðbjóði, og var varla hægt að fá hann til að ganga framhjá þeim. Ég hef aldrei þekkt hund sem skildi tungumál jafn vel, eða reyndi svona mikið að tala. Þar sem þessi tilraunir voru ekki alltaf sérlega þægilegar, og hann skrækti af gleði við tilhugsunina um að spila bolta eða fara í göngutúr til bæjarins, reyndum við oft að fela ákveðin orð með því að stafa þau. En eftir tvo eða þrjá daga lærði Kári samstundis hvað hvert orð þýddi sem sneri að honum, og varð jafn spenntur og áður. Auðvitað lærði hann alls konar brellur, eins og að stela úr vösum á merki með ótrúlegri fimi og skila svo hlutunum aftur með afsökunarsvip: í stuttu máli var hann glaðværasti og vingjarnlegasti félaginn, augljóslega erfaður af kynslóðum hunda sem höfðu djúpa samkennd með mannfólki.

Hundarnir eru mikilvægir í þessu landi fjárbúskapar, og auk þess að gegna hlutverki fjárhirða, eru þeir einnig afar nytsamlegir við að stýra og reka hross. Þeir velræktuðu eru mjög blíðir og greindir, en feimnir nema þeim sé sýndur áhugi, og mjög hávaðasamir, gelta á hlaupunum og skræka við minnstu sársauka. Þeir eru smávaxnir Esquimaux hunda að uppruna, og þegar þeir eru hreinræktaðir eru þeir mjög myndarlegir. Það eru bæði til langhærðar og stutthærðar tegundir, en jafnvel þeir stutthærðu eru með þykkan feld. Þeir eru aðallega svartir, hvítir eða ljósbrúnir á litinn: þeir eru mjög hraðskreiðir og harðgerir, og einstaklega góðir félagar.